domingo, 13 de noviembre de 2011

A NOSA ALDEA

A nosa aldea, Santiago de Ois está ubicada no concello de Coirós. Formada polos lugares de Combarro, Casal e Caresma. Xeográficamente atopase nunha das ribeiras do río Mandeo.
Imos con algo de historia:
Dentro da toponimia da parroquia de Santiago de Ois, aparecen lugares denominados "as medoñas", que poden referirse a posibles enterramentos prehistóricos. A época castrexa aparece representada polo castro da Mota, no lugar onde se construíu na época medieval o castelo coñecido como "Castelo da Mota".  O castro, situado actualmente nunha propiedade privada, é duns trinta metros de diametro na súa croa. Pola lado Norte está situado para o río Mandeo, ten unha defensa baixo a croa e o resto é de accidente natural. Polo Sur, aprecianse dúas liñas defensivas cos seus fosos, pero puido teren existido tres. Non se diferencian restos e estructuras de entrada.Conservase no lugar a lenda de que foi feito polo mouros e dicíase que había un tunel secreto que chegaba dende alí ata o río.
Entre Santiago de Ois e Caresma hai noticias de que se atoparon retos de tégulas e ladrillos de época romana,.
O documento máis antigo coñecido no que se menciona a aldea é do século X, do libro Tumbo do mosteiro de Sobrado.. O lugar de Ois aparce con asiduidade en documentos medievais, como cando en xaneiro dde 1206, Martinus Petri e os seus fillos venden a Sobrado unhas heredades en Santiago de Ois, no casal de "Teixu".
López Ferreiro (Historia da igrexa de Santiago, apéndice documental XXIX, do tomo II ) sitúa o lugar de "Adones" que aprece nun documento do 28 de febreiro de 910, como posible variante de Ois. Deduce o autor polo texto do documento a posible exisstencia dun mosteiro altomedieval. Existen fundadas dúbidas de que se corresponda o lugar, e aínda que así fose non se fai clara a referencia a esixtencia dun mosteiro. Pero sí chama a atención o lugar no que está enclavada a igexa, escondida nunha vagoada da ribeira que da o río Mandeo, no que nos leva a pensar na posible existencia dun mosteiro altomedieval ou con terras de frades.
A parroquia, como dixemos antes dividese en tres lugares Combarro, na parte máis alta da aldea, o Casal, xa máis metido hacia a ribeira, máis recollido dos ventos . As casas de este lugar son as máis grandes e vellas da aldea, coma a casa de Golpe, a casa de Pepito, a casa de María de Joros. O outro lugar, Caresma é o máis afastado do "centro" da aldea. De feito, actualmente non é considerada como parte de Santiago de Ois. Sei que hai anos os nenos de Caresma viñan a escola de Santiago de Ois, e xa ahí non debían de ser considerados como veciños, porque a saída da escola, os nenos de Combarro e Casal, "acompañabanos" parte do camiño, lanzandolles pedras. Cousas de nenos, pero da a entender que aínda que oficialmente pertencen a parroquia de Santiago de Ois, non eran considerados veciños da aldea. En Caresma hai unha pequena ermida dedicada a San  Brais, polo que non celebran a festa do patrón, Santiago Apostol, o 25 de xullo, como se fai no Combarro e Casal. Descoñezo se antigamente os actos relixiosos como bodas e enterros facíanos en Santiago de Ois, pero actualmente fanos na parroquia veciña de Espenuca.
O lugar de Combarro dividese tamén a súa vez en rueiros, grupiños de casas, como poden ser A Pena, O Penedo, A Picha, A Brea, As Lamas, A Freiría, A Cepeira, A Medoña. No Casal, atopamos Os Currás e A Mota.

No hay comentarios:

Publicar un comentario