A ESCOLA DE SANTIAGO DE OIS

Xa que falamos da igrexa, do castelo, faltanos, cómo non!, a escola. A mágoa é que non teño a penas datos nin da súa construcción nin do nome dos mestres que alí impartiron clases.
Puiden saber que hai moitos anos, nos tempos da miña avoa facía as veces de escola unha sala na casa de Golpe do Casal. Tamén ocupou unha dependencia na casa de Fortunato Golpe no Casal. Máis tarde impartironse clases na casa de Andrés de Vazquez.
D. EduardoVázquez Somoza foi un dos mestres de Santiago de Ois. Era natural de Melide. En Santiago de Compostela coñecéu a que sería a sus esposa, Dona Teresa Vidal. Él veu destinado a Santiago de Ois, e ela, despóis de pasar por Cumbraos no concello de Sobrado dos Monxes, elixíu destino na aldea veciña de Santa María de Ois, cando morreu Dona Petra, a mestra titular da escola de dita aldea. O matrimonio vivíu ata o ano 1948 na aldea de Santiago de Ois, onde nacerían tres dos seus catro filos, Nucha, Elena e Nardo. Posteriormente, trasladáronse ó lugar de Castrillon na aldea de Santa María de Ois e sería aquí onde nacería Lourdes, a cuarta filla da parella. No ano l965 dona Teresa sería destinada xunto co seu home, para a cidade da Coruña, onde impartirían clases ata xubilarse nos colexios Raquel Camacho e Curros Enríquez, respectivamente. Don Eduardo faleceu no ano 1977, e dona Teresa no 2004 ós 95 anos de idade.
Como xa dixen antes non sei en que ano se fixo a escola no lugar de Pena Cuberta, nin os anos que durou aberta, que penso que non foron moitos, porque pronto se deixaron as escolas de aldea para agrupar os nenos en colexios máis grandes polo que os nenos de Santiago de Ois, Santa María de Ois, e de todas aldeas do concello acabaron indo ao colexio Vales Villamarín de Betanzos, onde siguen indo, aínda que a escola de Santa María de Ois, foi rehabilitada e agora é unha escola unitaria de educación infantil onde van os nenos de 3 a 5 anos.
A escola de Santiago de Ois correú peor sorte, e foi totalmente abandonada. Eu recordoa cos pupitres de madeira, as pizarras, os mapas,libros....etc, etc. Foi unha pena que ningún organismo se preocupara de conservala porque sería ahora un auténtico museo do ensino. Pouco a pouco, foi esquilmada de todas as pertenencias que alí quedaron, e o tempo foi terminando con ela, ata quedar en ruínas. Xa hai anos que está arranxada, e agora serve para actividades como xinmasia, manualidades, comidas dos veciños, xuntanzas veciñais, etc.
Cando eu era nena o edificio aínda estaba en pé, era o noso lugar de encontro, a parte da taberna de Marcote. Cantas tardes temos pasado alí xogando e moceando nos anos de adolescencia.
O edificio constaba de un vestíbulo. Neste vestíbulo había dúas ¿ou tres portas? que eran os servicios. e outra porta que daba a aula, grande, espaciosa e luminosa. Pola parte de atrás estaba a escola do mestre, que nuna foi habitada. Tiña unha cociña con una bilbaína, un baño, catro habitacións e un cuartiño que sería a despensa. Ao primeiro xogabamos na parte de diante, no que era a aula, e dábanos moito medo entrar na casa do mestre, pero pouco a pouco, fomos perdendo o medo e xa todo era noso. Tamén lembro que pola parte de atrás da casa do mestre, había un alpendre, para meter leña e outros enseres e un pozo. O pozo estasba moi perigoso porque non tiña brocal. Nós sabíamos onde estaba, pero aínda así algún adulto puxolle unhas boas pedras enriba. Moitas veces estiven sentada nesas pedras, votando pedriñas polas rendixas entre pedra e pedra e escoitando o ruído da pedra ao bater ca auga.

Escola de Santiago de Ois en ruínas

Son lembrazas, pero sólo eso, lembranzas. Non teño ningún dato, por eso gustaríame que se alguén que lee este blog sabe algo máis da escola, de cando se construíu, cantos anos estuvo aberta, quen foi o mestre ou mestsres que alí fixeron escola agradeceríao moito. O blog da nosa aldea queda un pouco coxo sen datos da escola.